SpeuRRsite - Rechtvaardige Rechters

Rudy Pieters
2002-09-14
De Morgen

De bisschop, de kanunnik en de Dikke

het verhaal van de website

Een priester verkwanselt geld van eerbare katholieken, de bisschop weigert de gedupeerden een vergoeding, een kanunnik steelt daarop eigenhandig twee panelen van het Lam Gods. Het is de gaafste theorie die al over de grootste kunstdiefstal ooit in dit land is geformuleerd. De mysterieuze website die nu al een jaar aan dit verhaal breit, stelt als kers op de taart een happy end in het vooruitzicht: de terugkeer van 'De Rechtvaardige Rechters' op 1 oktober 2002.

1. 1934

Het jaar van de diefstal, 1934, midden in de turbulente jaren dertig, spreekt sterk tot de verbeelding. De koning verongelukte, extreem-rechts rukte op, de ene regering na de andere viel, banken sneuvelden bij bosjes, kleine spaarders raakten al hun centen kwijt. Het stilzwijgen van het bisdom en de blunders van het gerecht werkten speculatie over de betrokkenheid van prominente katholieken bij de zaak-Lam Gods alleen maar in de hand. Ook het verhaal dat de mysterieuze website (dua.host4all.be) sinds augustus 2001 mondjesmaat lost, gaat in die richting. De site past niet zelden puzzelstukken in elkaar die Dossier Lam Gods (1994) al heeft aangereikt, het boek van ex-politiecommissaris Karel Mortier en (de ondertussen overleden) journalist Noël Kerckhaert, dé deskundigen bij uitstek in deze zaak. De site duidt de betrokkenen met initialen aan, maar trouwe site-bezoekers plakken er steevast de volledige naam op en slagen er soms in bijkomende informatie op te diepen.

2. de feiten

Door het justitiële geblunder is het aantal vaststaande feiten over de Lam Gods-diefstal zeer beperkt. Wat weten we zeker ? In de nacht van 10 op 11 april 1934 werden twee panelen gestolen van het Lam Gods-retabel in de Gentse Sint-Baafskathedraal: 'Sint-Jan-de-Doper' en de 'De Rechtvaardige Rechters'. Uit de reconstructie in Dossier Lam Gods blijkt dat één persoon alleen de panelen onmogelijk uit de lijst kon hebben gelicht. Na de diefstal ontving de Gentse bisschop Honoré Coppieters dertien getikte, in het Frans gestelde, anonieme afpersingsbrieven, gespreid over een half jaar. Bij de derde brief, in Brussel gepost op 28 mei 1934, zat een biljet van het bagagedepot in het Brusselse Noordstation. De politie vond er het paneel van Sint-Jan-de-Doper, het bewijs dat de afperser ook over 'De Rechtvaardige Rechters' beschikte. Het gevraagde losgeld was 1 miljoen frank, later teruggebracht tot een half miljoen. Het bisdom betaalde slechts 25.000 frank. 'De Rechtvaardige Rechters' keerden niet terug. Toen op 25 november 1934 Arsène Goedertier, een Wetterse wisselagent, overleed na een politieke meeting in Dendermonde, bekende hij op zijn sterfbed dat alleen hij wist waar het paneel verborgen zat. In zijn bureau vond men de doorslagjes van de afpersingsbrieven en enkele schetsjes.

3. 'ik was niet alleen'

"Ik was niet alleen... de omstandigheden, mijn entourage en uiteindelijk de bergplaats van 'De Rechtvaardige Rechters' zullen hier uit de doeken worden gedaan." Zo begint de mysterieuze site. De persoon (of personen) achter de site kruipt (kruipen) in de huid van Arsène Goedertier, de ik-figuur is dus de Wetterse wisselagent. En hij was inderdaad niet alleen. Meer nog, hij zelf heeft de diefstal niet gepleegd, maar raakte pas later bij de zaak betrokken, zegt de site. Dat is iets wat de auteur van de afpersingsbrieven, waarschijnlijk Arsène Goedertier, al had beweerd ("Na de verdwijning van de panelen hebben wij zodanig kunnen manoeuvreren dat wij in het bezit gekomen zijn van de panelen"), en ook na zijn dood door de familie Goedertier werd volgehouden.

4. de kanunnik en de Dikke

Niemand minder dan een kanunnik heeft de diefstal gepleegd, beweert de internet-Goedertier (voortaan 'iGoedertier' genoemd). De dader heet Kamiel Van Ongeval (1865-1948), een gepensioneerde priester die op het moment van de diefstal directeur was van een bejaardenhuis op de Gentse Sint-Antoniuskaai. De initialen waarmee de afpersingsbrieven zijn ondertekend, ANS en DUA, zijn mogelijks een verkorting van Antonius van Padua, een duidelijke verwijzing naar Kamiel Van Ongeval. Van Ongeval kon de diefstal onmogelijk alleen hebben gepleegd, zoals uit de reconstructie van Mortier en Kerckhaert blijkt. Hij kreeg de hulp van Polydorus of Polidor of Paul Priem (1878-1937). Mortier en Kerckhaert hadden het ook al over een Paul P., alias De Dikke, een op de dool geraakte leurder in stoffen die nog in de Verenigde Staten had gewoond, een tijdje op een woonboot aan de Gentse Albertbrug had verbleven en nadien naar een kamertje boven 'een koffiehuis' was verhuisd. Priem is waarschijnlijk de man die in de nacht van de diefstal bij een auto naast de kathedraal gezien was.

5. de wisselagent

Zo komen we bij Arsène Goedertier, wisselagent, koster, prominent figuur in katholiek Wetteren en een goede bekende bij het Gentse bisdom. Goedertier raakte mogelijk van de toedracht van de diefstal op de hoogte via de broer van Kamiel Van Ongeval, Gustave Van Ongeval (1870-1949), pastoor-deken van de Sint-Gertrudiskerk in Wetteren. Goedertier wilde de zaak tot een goed einde brengen door te bemiddelen tussen de dieven en de bisschop. "Een van mijn voorwaarden tot medewerking was dat ik in het bezit werd gesteld van de gestolen panelen", aldus iGoedertier. "Ik had immers geen vertrouwen in V.O. Ik wilde op die manier enerzijds de kunstwerken - van een voor mij onschatbare waarde - veilig stellen, anderzijds de benadeelden helpen."

6. het schandaal

Wat bezielt een kanunnik om een diefstal te plegen? "Het ging niet om afpersing in de ware zin van het woord, maar om een schadeloosstelling waarom de belanghebbenden voordien vruchteloos hebben verzocht", schrijft iGoedertier. "Alles situeert zich in de financiële wereld, er werd een groot bedrag, ingezameld door K.V.O., 'verspeeld' door A.D.M, waardoor enkele leken en geestelijken in nauwe schoentjes kwamen." "De diefstal van 'De Rechtvaardige Rechters' moet worden gezien als een middel om geld terug te krijgen die men in vertrouwen had gestort." K.V.O., dat is Kamiel Van Ongeval natuurlijk, de kordate kanunnik. A.D.M. is Arthur De Meester (1862-1934), een Wase priester die secretaris was van het bisdom. De man was alcoholicus. Hij overleed anderhalve maand na de diefstal. In Dossier Lam Gods komt hij al terloops aan bod (onder zijn initialen), omdat Goedertiers familie hem in 1971 als de betrokken priester aanduidde. (Het valt op dat de site hier opnieuw de versie van de familie Goedertier volgt.) De Meester zou met het ingezamelde geld aandelen gekocht hebben van de Bank van de Arbeid, de socialistische bank die in maart 1934, kort voor de diefstal, op de fles ging. In totaal werden drie personen gechanteerd, stelt iGoedertier: bisschop Honoré Coppieters, priester Arthur De Meester en ook kanunnik Gabriël Van den Gheyn, als conservator van de kathedraal verantwoordelijk voor het Lam Gods, maar ook de schatbewaarder van het Sint-Baafskapittel.

speuRRsite@erdasys.be

ErDaSys (c) 2004


	Rudy Pieters 2002-09-14 De Morgen De bisschop, de kanunnik en de Dikke het verhaal van de website Een priester verkwanselt geld van eerbare katholieken, de bisschop weigert de gedupeerden een vergoeding, een kanunnik steelt daarop eigenhandig twee panelen van het Lam Gods. Het is de gaafste theorie die al over de grootste kunstdiefstal ooit in dit land is geformuleerd. De mysterieuze website die nu al een jaar aan dit verhaal breit, stelt als kers op de taart een happy end in het vooruitzicht: de terugkeer van 'De Rechtvaardige Rechters' op 1 oktober 2002. 1. 1934 Het jaar van de diefstal, 1934, midden in de turbulente jaren dertig, spreekt sterk tot de verbeelding. De koning verongelukte, extreem-rechts rukte op, de ene regering na de andere viel, banken sneuvelden bij bosjes, kleine spaarders raakten al hun centen kwijt. Het stilzwijgen van het bisdom en de blunders van het gerecht werkten speculatie over de betrokkenheid van prominente katholieken bij de zaak-Lam Gods alleen maar in de hand. Ook het verhaal dat de mysterieuze website (dua.host4all.be) sinds augustus 2001 mondjesmaat lost, gaat in die richting. De site past niet zelden puzzelstukken in elkaar die Dossier Lam Gods (1994) al heeft aangereikt, het boek van ex-politiecommissaris Karel Mortier en (de ondertussen overleden) journalist Noël Kerckhaert, dé deskundigen bij uitstek in deze zaak. De site duidt de betrokkenen met initialen aan, maar trouwe site-bezoekers plakken er steevast de volledige naam op en slagen er soms in bijkomende informatie op te diepen. 2. de feiten Door het justitiële geblunder is het aantal vaststaande feiten over de Lam Gods-diefstal zeer beperkt. Wat weten we zeker ? In de nacht van 10 op 11 april 1934 werden twee panelen gestolen van het Lam Gods-retabel in de Gentse Sint-Baafskathedraal: 'Sint-Jan-de-Doper' en de 'De Rechtvaardige Rechters'. Uit de reconstructie in Dossier Lam Gods blijkt dat één persoon alleen de panelen onmogelijk uit de lijst kon hebben gelicht. Na de diefstal ontving de Gentse bisschop Honoré Coppieters dertien getikte, in het Frans gestelde, anonieme afpersingsbrieven, gespreid over een half jaar. Bij de derde brief, in Brussel gepost op 28 mei 1934, zat een biljet van het bagagedepot in het Brusselse Noordstation. De politie vond er het paneel van Sint-Jan-de-Doper, het bewijs dat de afperser ook over 'De Rechtvaardige Rechters' beschikte. Het gevraagde losgeld was 1 miljoen frank, later teruggebracht tot een half miljoen. Het bisdom betaalde slechts 25.000 frank. 'De Rechtvaardige Rechters' keerden niet terug. Toen op 25 november 1934 Arsène Goedertier, een Wetterse wisselagent, overleed na een politieke meeting in Dendermonde, bekende hij op zijn sterfbed dat alleen hij wist waar het paneel verborgen zat. In zijn bureau vond men de doorslagjes van de afpersingsbrieven en enkele schetsjes. 3. 'ik was niet alleen' "Ik was niet alleen... de omstandigheden, mijn entourage en uiteindelijk de bergplaats van 'De Rechtvaardige Rechters' zullen hier uit de doeken worden gedaan." Zo begint de mysterieuze site. De persoon (of personen) achter de site kruipt (kruipen) in de huid van Arsène Goedertier, de ik-figuur is dus de Wetterse wisselagent. En hij was inderdaad niet alleen. Meer nog, hij zelf heeft de diefstal niet gepleegd, maar raakte pas later bij de zaak betrokken, zegt de site. Dat is iets wat de auteur van de afpersingsbrieven, waarschijnlijk Arsène Goedertier, al had beweerd ("Na de verdwijning van de panelen hebben wij zodanig kunnen manoeuvreren dat wij in het bezit gekomen zijn van de panelen"), en ook na zijn dood door de familie Goedertier werd volgehouden. 4. de kanunnik en de Dikke Niemand minder dan een kanunnik heeft de diefstal gepleegd, beweert de internet-Goedertier (voortaan 'iGoedertier' genoemd). De dader heet Kamiel Van Ongeval (1865-1948), een gepensioneerde priester die op het moment van de diefstal directeur was van een bejaardenhuis op de Gentse Sint-Antoniuskaai. De initialen waarmee de afpersingsbrieven zijn ondertekend, ANS en DUA, zijn mogelijks een verkorting van Antonius van Padua, een duidelijke verwijzing naar Kamiel Van Ongeval. Van Ongeval kon de diefstal onmogelijk alleen hebben gepleegd, zoals uit de reconstructie van Mortier en Kerckhaert blijkt. Hij kreeg de hulp van Polydorus of Polidor of Paul Priem (1878-1937). Mortier en Kerckhaert hadden het ook al over een Paul P., alias De Dikke, een op de dool geraakte leurder in stoffen die nog in de Verenigde Staten had gewoond, een tijdje op een woonboot aan de Gentse Albertbrug had verbleven en nadien naar een kamertje boven 'een koffiehuis' was verhuisd. Priem is waarschijnlijk de man die in de nacht van de diefstal bij een auto naast de kathedraal gezien was. 5. de wisselagent Zo komen we bij Arsène Goedertier, wisselagent, koster, prominent figuur in katholiek Wetteren en een goede bekende bij het Gentse bisdom. Goedertier raakte mogelijk van de toedracht van de diefstal op de hoogte via de broer van Kamiel Van Ongeval, Gustave Van Ongeval (1870-1949), pastoor-deken van de Sint-Gertrudiskerk in Wetteren. Goedertier wilde de zaak tot een goed einde brengen door te bemiddelen tussen de dieven en de bisschop. "Een van mijn voorwaarden tot medewerking was dat ik in het bezit werd gesteld van de gestolen panelen", aldus iGoedertier. "Ik had immers geen vertrouwen in V.O. Ik wilde op die manier enerzijds de kunstwerken - van een voor mij onschatbare waarde - veilig stellen, anderzijds de benadeelden helpen." 6. het schandaal Wat bezielt een kanunnik om een diefstal te plegen? "Het ging niet om afpersing in de ware zin van het woord, maar om een schadeloosstelling waarom de belanghebbenden voordien vruchteloos hebben verzocht", schrijft iGoedertier. "Alles situeert zich in de financiële wereld, er werd een groot bedrag, ingezameld door K.V.O., 'verspeeld' door A.D.M, waardoor enkele leken en geestelijken in nauwe schoentjes kwamen." "De diefstal van 'De Rechtvaardige Rechters' moet worden gezien als een middel om geld terug te krijgen die men in vertrouwen had gestort." K.V.O., dat is Kamiel Van Ongeval natuurlijk, de kordate kanunnik. A.D.M. is Arthur De Meester (1862-1934), een Wase priester die secretaris was van het bisdom. De man was alcoholicus. Hij overleed anderhalve maand na de diefstal. In Dossier Lam Gods komt hij al terloops aan bod (onder zijn initialen), omdat Goedertiers familie hem in 1971 als de betrokken priester aanduidde. (Het valt op dat de site hier opnieuw de versie van de familie Goedertier volgt.) De Meester zou met het ingezamelde geld aandelen gekocht hebben van de Bank van de Arbeid, de socialistische bank die in maart 1934, kort voor de diefstal, op de fles ging. In totaal werden drie personen gechanteerd, stelt iGoedertier: bisschop Honoré Coppieters, priester Arthur De Meester en ook kanunnik Gabriël Van den Gheyn, als conservator van de kathedraal verantwoordelijk voor het Lam Gods, maar ook de schatbewaarder van het Sint-Baafskapittel.



	speuRRsite@erdasys.be
	ErDaSys (c) 2004