Rudy Pieters
2001-12-27
De Morgen

Zijn 'De Rechtvaardige Rechters' bijna thuis?

'De eigenaar noch de huidige bewoners van het gebouw waar 'De Rechtvaardige Rechters' al 67 jaar rusten, zijn zich bewust van de aanwezigheid van het paneel'

Was 2001 het laatste jaar dat Het Lam Gods het zonder zijn 'Rechtvaardige Rechters' moest stellen? Wordt het gestolen paneel volgend jaar teruggevonden en herenigd met de rest van het Van Eyck-retabel in de Gentse Sint-Baafskathedraal? In augustus 2001 beweerde iemand die zichzelf Arsène Goedertier noemt, de naam van de vermoedelijke Lam Gods-dief, met grote stelligheid dat hij in de loop van 2002 de oplossing van het raadsel zou bekendmaken. Hij deed dat via een nieuwe website, waarop hij al meteen aangaf niet een zoveelste op hol geslagen amateurdetective te zijn.

Hij bleek de kleinste details van het dossier te kennen en die allemaal met elkaar te kunnen verbinden, hij ontdekte zelfs de naam van een mogelijk betrokken wisselagent op de Korenmarkt, een naam die ex-politiecommisaris Karel Mortier en journalist Noël Kerckhaert, de grote experts in deze zaak, niet hadden gevonden. Het ging om Henri Cooreman, zoon van de vroegere katholieke premier Gérard Cooreman.

Even sterk: de beeldkwaliteit van de ingescande afpersingsbrieven (van de echte Goedertier) is zo goed dat ze niet uit het boek van Mortier en Kerckhaert kunnen komen. 'Goedertier' bevestigde in een mail aan De Morgen dat hij inderdaad over "kopies van de originele documenten" uit het gerechtelijk dossier beschikte.

Op zijn minst een bevoorrechte getuige, lijkt het, en sindsdien heeft 'Arsène Goedertier' die indruk alleen maar versterkt. Uit de meer dan vijftig tipjes van de sluier die hij nu al oplichtte valt een verhaal te distilleren dat geloofwaardig klinkt, zeker omdat de site ook nog enkele nooit eerder gepubliceerde foto's toont, onder meer van de ophaling van het tweede gestolen Lam Gods-paneel aan het Brusselse Noordstation. Dagelijks krijgt 'Goedertier' gemiddeld tien vragen. Zo groot is het succes dat hij op zijn site een forum oprichtte waarop al die Lam Gods-watchers nu volop tips, vragen en bedenkingen met elkaar kunnen uitwisselen.

Wat is tot dusver het verhaal van deze internet-Goedertier? "Een complexe zaak", schrijft hij. En wat voor een zaak: een financieel schandaal in het Gentse bisdom. De echte Arsène Goedertier, een Wetterse wisselagent-koster met politieke ambities, was niet de dader, maar raakte pas na de diefstal bij de zaak betrokken. De roof, in de nacht van 10 op 11 april, gebeurde door een duo, P.P. en K.V.O. P.P. kenden we al uit het boek van Mortier en Kerckhaert: Paul of Polidor P., De Dikke, de man die in de nacht van de diefstal bij een auto naast de kathedraal gezien was. Het ging om een op de dool geraakte leurder in stoffen, die een tijd in de Verenigde Staten had gewoond en in Gent op een woonboot verbleef.

K.V.O. was aanvankelijk onbekend, maar via het forum op de site signaleerden bezoekers dat het om kannunik Kamiel Van Ongeval ging. Ze kregen bevestiging via een foto op de website waarop Van Ongevals graf op het Gentse Campo Santo is te zien. De broer van de kanunnik, Gustave Van Ongeval, was pastoor-deken van de Sint-Gertrudiskerk in Wetteren, Goedertiers woonplaats. Goedertier kende Van Ongeval goed.

Na de diefstal kwam Arsène Goedertier, een goede bekende aan het bisdom, in het bezit van beide panelen, begon hij via anonieme afpersingsbrieven te bemiddelen tussen de daders en de bisschop, en regelde hij de teruggave van het paneel 'Sint-Jan de Doper' als bewijs dat hij ook het tweede paneel had. "Een van mijn voorwaarden tot medewerking was dat ik in het bezit werd gesteld van de gestolen panelen", schrijft de virtuele Goedertier in de ikpersoon, zich inlevend in het verhaal van zijn illustere naamgenoot. "Ik had immers geen vertrouwen in V.O. Ik wilde op die manier enerzijds de kunstwerken, van een voor mij onschatbare waarde, veilig stellen, anderzijds de benadeelden helpen."

Via Goedertier chanteerden P.P. en K.V.O. drie personen, H.C., G.V.D.G en A.D.M., zo valt uit een schema op de website op te maken. Er is weinig verbeelding nodig om daarin bisschop Honoré Coppieters en kanunnik Gabriël Van den Gheyn (conservator van de kathedraal) te herkennen, en de Wase priester met dezelfde initialen die Mortier en Kerckhaert al in hun boek vermeldden.

Wat viel er te chanteren? "Het ging niet om afpersing in de ware zin van het woord, maar om een schadeloosstelling waarop de belanghebbenden voordien vruchteloos hebben verzocht." "Alles situeert zich in de financiële wereld, er werd een groot bedrag, ingezameld door K.V.O., 'verspeeld' door A.D.M, waardoor enkele leken en geestelijken in nauwe schoentjes kwamen." Aan het duo dieven voegt 'Goedertier' nog enkele handlangers/benadeelden toe: H.C., wellicht de wisselagent Henri Cooreman op de Korenmarkt (Cooreman was als voorzitter van het kathedraalkoor eveneens goed vertrouwd met het bisdom), een vrouw met de initialen M.-A., en nog vier vraagtekens.

Opmerkelijk: tussen de gechanteerden en de uitvoerders plaatst de website niet alleen Arsène Goedertier maar ook G.V.O., Gustave Van Ongeval. Suggereert de site dat Goedertier via de Wetterse pastoor-deken op de hoogte werd gebracht van de diefstal en zo betrokken raakte?

In elk geval wist het bisdom meteen wie de daders waren, beweert 'Goedertier'. De initialen waarmee Goedertier zijn afpersingsbrieven ondertekende, moesten dat nog eens bevestigen zonder dat justitie iets in de gaten kreeg, want er zat duidelijk een "immens schandaal" aan te komen. Het bisdom had "er alle belang bij dat de daders niet gevonden werden maar dat wel 'De Rechtvaardige Rechters' te voorschijn kwamen. Vandaar de hint met o.a. de initialen DUA en later ANS, wat staat voor 'Antonius Van Padua'. DUA als laatste deel van 'Padua' en ANS als samentrekking van 'Antonius'."

Wat het bisdom aan die hint had, lezen we enkele antwoorden verder: "Het heeft te maken met het mooiste gebouw op de St. Antoniuskaai te Gent." "Met het mooiste gebouw bedoelen we niet de Vincentiuskapel als zodanig. Maar het maakt er wel deel van uit." De kapel maakt deel uit van een bejaardentehuis waarvan Kamiel Van Ongeval ooit bestuurder was, vernemen we via het forum.

De Sint-Antoniuskaai is dus niet de bergplaats, voorlopig ontwijkt 'Arsène Goedertier' trouwens elke vraag die in de richting van het paneel gaat. Hij wil enkel kwijt dat er wel degelijk een verband is met de fameuze schetsen die na zijn dood in Goedertiers bureau zijn gevonden bij de dubbels van de afpersingsbrieven en al tot de wildste theorieën hebben geleid.

De virtuele Goedertier heeft het paneel nog niet met eigen ogen gezien. "Om het paneel te zien zou de bergplaats opengemaakt moeten worden, wat ik niet kan - inderdaad - zonder de openbare aandacht te trekken." Die laatste woorden gebruikte de echte Goedertier in zijn afpersingsbrieven. Dat leidde bij de meeste speurders tot de conclusie dat het een openbaar gebouw moest zijn, de Sint-Baafskathedraal zelf bijvoorbeeld. Niet per se, zegt 'Goedertier' en hij geeft een voorbeeld, een fictief voorbeeld, beklemtoont hij. "Veronderstel dat ik een tijdelijk leegstaand pand kende en daarin het paneel verborg. Als dit pand later verhuurd werd dan kon ik er niet meer bij zonder de openbare aandacht te trekken." Verderop schrijft 'Goedertier': "Je hebt inderdaad toestemming nodig om de plaats te betreden." En: "De eigenaar, noch de huidige bewoners van het gebouw waar 'De Rechtvaardige Rechters' al 67 jaar rusten, zijn zich bewust van de aanwezigheid van het paneel."

De hamvraag natuurlijk: als deze virtuele Goedertier de bergplaats nu al weet, waarom wacht hij tot 2002 om het wereldnieuws bekend te maken? "Wij zijn reeds geruime tijd - vreemd van elke sensatie en eigenbelang - in stilte met dit onderwerp bezig dat tijd, hoe verleidelijk ook, geen rol meer speelt", schreef hij in augustus al aan De Morgen.

In zijn tips verduidelijkt hij dat nog wat. "Door familiale omstandigheden kan ik niet vroeger dan in de loop van 2002 bepaalde elementen openbaar maken." "Ik heb voor mezelf het najaar van 2002 vooropgesteld, maar de onthulling kan ook vroeger gebeuren. Nogmaals, alles hangt af van bepaalde omstandigheden."

 
     
     
     
     
   
 
ErDaSys (c) 2004