Interview Vilain
Je stelt
in je theorie dat Goedertier een haat-liefdeverhouding had met Duchateau.
Dat hij
zichzelf aan de kant schuift en Duchateau het burgemeesterschap gunt heeft m.i.
meer te maken met het goede doel dan met persoonlijke vriendschap. Waarom zou
Goedertier Duchateau kiezen als de meest geschikte persoon voor de restitutie?
Waarschijnlijk was de
relatie tussen Duchateau en Goedertier in het begin niet zo vriendschappelijk.
De katholieken anno
’27-‘33 waren opgedeeld in drie
strekkingen: De Cercle Catholique, een nieuwe katholieke beweging opgericht door
Carton de Wiart, de klassieke burgerij, de oude katholieke partij dus, en
tenslotte het Werkmanshuis, de nieuwkomers opgericht door Arsène Goedertier.
Deze laatsten hadden op een bepaald ogenblik radicaal de kant van de arbeiders
gekozen.
Duchateau, die had op
dat ogenblik eigenlijk nog geen kamp gekozen. Hij was een gewezen officier van
het leger, die na WOI blijven hangen was in Wetteren, en getrouwd is met de
kleindochter van Nestor Buysse. De Buysses waren een van de meest radicaal
liberale families in Wetteren. En ze waren ook
vrijmetselaars
Het is zo dat de
tijden toen heel moeilijk waren, de werklieden moesten hard vechten om
vertegenwoordigers te krijgen in het Parlement en in de plaatselijke besturen,
dus het was niet zo simpel, ze waren quantité négligable, en werden zo veel
mogelijk buitengesloten.
Op een gegeven moment
was er een verkiezingspoll in Dendermonde, ze moesten dus een kandidaat
voordragen. Er werden dus ook kandidaten van het Werkmanshuis voorgedragen, maar
die hadden dus absoluut geen schijn van kans om op die lijsten voor de
verkiezingen te komen, tenzij voor de gemeentelijke
verkiezingen.
.
Toen burgemeester
Leirens, die tot algemene tevredenheid van de Wetteraars een dertigtal jaar het
burgemeesterschap had waargenomen, zijn ontslag gaf, droeg de Cercle Catholique
een Franstalige burgemeesterskandidaat voor, Henri Libbrecht.
Omdat de
Franstaligheid van Libbrecht voor problemen zorgde, hadden ze het lumineuze idee
om Duchateau te vragen, eigenlijk een liberaal in hart en nieren, net als zijn
schoonvader Buysse. Het was een soort van public-relationszet. Duchateau was
nogal populair in Wetteren, onder andere omdat hij de sportverenigingen steunde.
De Cercle Catholique stelde aan Duchateau het burgemeesterschap voor, in de
overtuiging dat die dat nooit zou aanvaarden, gezien de liberale strekking van
Duchateau en zijn familie.
Maar hij aanvaardde
toch, tot hun grote verbazing. Ze hebben hem dan maar op de vijfde plaats op de
lijst gezet, een bijna onverkiesbare plaats. Maar voornamelijk door de steun van
Goedertier en het Werkmanshuis, kon Duchateau het burgemeesterschap bemachtigen.
Goedertier heeft aldus zichzelf een beetje moeten overwinnen, om de schoonzoon
van één van zijn grootste vijanden te steunen, maar eigenlijk had hij geen
andere keuze.
Bij de verkiezingen
van ’33 kreeg Duchateau opnieuw de steun van Goedertier. Dit wil niet zeggen dat
ze goede vrienden werden, al was er op het einde wel sprake van een ‘naar mekaar
toegroeien’. Ze hadden iets van een haat-liefdeverhouding.
Stond Goedertier ook ooit op een
verkiesbare plaats?
Goedertier heeft nooit
op een kieslijst gestaan. Zijn politieke ambities, daar heb ik zo mijn twijfels
over. Hadden ze hem nu gevraagd om burgemeester te willen worden zou hij dat met
veel plezier aanvaard hebben, want in zijn optiek kwam het burgemeesterschap hem
sowieso toe, omdat hij de grote weldoener was van Wetteren. Hij wilde de
arbeiders weghouden bij de socialistische partij, en ze “ontvoogden”, zoals men dat toen
noemde, t.t.z., ze mondig maken door studiekringen samen met jonge
intellectuelen-student, een harmonie, mutualiteit, coöperatieve enz… Het
ideeëngoed van Daens en Mr. Cardijn dus + die van Arsène, die vond dat er nog
een soort vierde stand zou moeten zijn, nl intellectuelen en begoeden die zich
in dienst stelden voor de arbeiders . Dus geen klassenstrijd voor hem, zoals
door de socialisten werd gepredikt .
Voelde hij zich niet geschoold
genoeg, niet geleerd genoeg om op een kieslijst te staan?
Neenee, het was veel
erger dan dat.
AG was ooit een boezemvriend van Goens, secretaris
van de Cercle Catholique Gent. Hij had verschillende gesprekken gehad met die
man, maar op een gegeven moment had AG Karl Marx op zak. Dat gecombineerd met
zijn inzet voor de arbeiders in Wetteren, maakte dat hij werd verdacht van
communistische sympathieën. Goedertier heeft zichzelf aldus politiek volledig
buiten spel gezet door de kant van de arbeiders te kiezen. Zowel nationaal als
in Dendermonde, en het was in Dendermonde, dat beslist werd, wie op de
kieslijsten kwam.
Wat was het beroep van
Duchateau?
Die was zaakvoerder
geworden van de molens Buysse, na zijn huwelijk met Simonne Schepens. Hij was
ook commissaris van de Bankunie te Gent en commissaris van de Alliance
Hypothécaire de Belgique en later ook volksvertegenwoordiger .
Zou
Duchateau niet gecompromitteerd worden indien de RR bij hem zouden worden
gevonden?
Duchateau was een
integere man, hij zou door niemand verdacht worden als de RR op zijn domein
zouden worden ontdekt. AG wist ook zeker dat Duchateau ervoor zou zorgen, dat de
RR terug in de kathedraal zouden terechtkomen, wat hij boven alles wenste.
Duchateau fungeerde aldus een beetje als ‘neutraal
terrein’.
De installatie grensde aan AG’s
achtertuin, maakte dat hem niet verdacht?
Nee, de installatie
kon ook langs de Scheldekade worden bereikt, iedereen die wilde kon er eigenlijk
aan. Als AG niet zo onverwacht was gestorven, had hij m.i. nog andere plannen in
petto voor de terugkomst van de RR ,
in verband daarmee verwijs ik naar de cijfers in de kelder van de kerk van
Wetteren . Waarom trouwens heeft men de moeite gedaan om ze tot tweemaal toe
onleesbaar te maken ? Een eerste maal tussen ’94 en 98 en een tweede maal tussen
1998 en 2003 – niet om de muur te herstellen of te verfraaien, want die bleef
vanonder totaal afgebladderd ….
Je zei dat de bergplaats niet per
se de graanzuiginstallatie HOEFT te zijn ?
Inderdaad, de
graanbuizen kwamen boven de grond precies naast de gebouwen van de mutualiteit
‘De Eendracht’, waarvan AG de voorzitter was. Er moeten ook verbindingen geweest
zijn met de tuin van AG (zie in dit verband ook de mogelijke tunnel verdeeld in twee pijpen,
afgedekt door twee halve grafzerken, die te zien is in de Panoramareportage uit
1994). Mr. Statius van het Parket heeft me bevestigd dat het parket daar
inderdaad gaan zoeken is, maar het was niet mogelijk om op die plaats een
bulldozer in te zetten. Het parket is overigens verschillende keren, telkens bij
verbouwingswerken aan het huis, op mijn aanwijzingen gaan
zoeken.
Bij het bouwen van het
Administratief centrum van het O.C.M.W. langs de Scheldekade is men trouwens op
die graanaanzuiginstallatie gestoten en werden de bouwwerken door Het Parket
veertien dagen stilgelegd voor onderzoek .
Goedertier zou een begaafde
schilder zijn geweest, hij zou vaak in het atelier van zijn neef geschilderd
hebben zowel in Wetteren als in Het Pand in Gent. Bij mijn weten is er slechts
één werk van AG overgebleven, heb je enig idee wat er met de andere gebeurd is
?
Desiree Van der
Meerssche, de man van Philomena d’Hooghe (wier vader, Polydoor, het huis van AG
had gekocht) had er een viertal in zijn woonkamer hangen.
En dan is er ‘Majoor
Van De Velde’, het schilderij dat eerst eigendom was van de Wetterse Heemkundige
Kring, maar dat recent werd overgedragen aan de
gemeente.
Acht je het mogelijk dat de RR in
een van AG’s schilderijen zijn ‘ingewerkt’ ?
Nee, dat is totaal
uitgesloten.
Waarom fotografeerde Agfa-Gevaert
het Lam Gods in 1933 samen met Duitse Officieren ?
Ik weet pertinent
zeker dat dit heeft plaatsgevonden, van Karel Mortier maar vooral van Rene De
Bode, die is ook licentiaat in de criminologie. Hij vertelde me dat de foto’s genomen
zijn in de Vydtkapel, in het bijzijn van drie Duitse officieren. De reden zou
zijn, dat het ganse retabel ten geschenke zou worden aangeboden aan Adolf
Hitler, vanwege het Vlaamse Volk. Inclusief de RR, vandaar dat Koehn er zo
naarstig naar zocht.
Wie zat daar dan achter
?
Waarschijnlijk REX en
het VNV, dus de mensen die dachten dat ze het voor ’t zeggen zouden krijgen eens
Hitler aan de macht was. Agfa werkte dus in opdracht van Duitsland. De Duitsers
hebben het retabel ook nooit van harte teruggegeven, ze deden het omdat het
moest volgens de bepalingen van het Verdrag van
Versailles.
Hadden ze dan toestemming om te
fotograferen ?
Ja, die hadden ze gekregen van Duitsland, en
van de Belgische Staat en het Bisdom.
Kun je iets meer vertellen over
hoe Mortier aan de foto is geraakt ?
Voor mij is er geen
twijfel mogelijk, hij kreeg ze van A.L., de baas van Agfa-Gevaert. Dat heeft
hij me min of meer toegegeven aan de telefoon. Maar toen wist ik het eigenlijk
al, van meneer De Bode.
En de foto komt zeker uit die
collectie ?
Ja, dat moet wel. Maar
waarschijnlijk was het geen kleurenfoto, wel een dia. Kleurenfotografie was toen
nog niet mogelijk, dat werd mij bevestigd door specialisten van het Narafi, en
ook door de hoogste baas van Kodak.
Heb je enig idee wanneer Mortier
ze kreeg ?
Ze is er pas ingekomen
in de uitgave van 1994. Je weet toch dat L. ook baas is over de media, hij zat in
het bestuur van de Generale, de wapens- en munitiefabriek PRB van de
families Teichmann en Belpaire , waarvan een afdeling was gevestigd in
Wetteren .
Toen Mr. Mortier en
Mr. Kerckhaert bij het publiceren van hun boek in ’94 dan ook stelden dat de RR
waren verborgen in de kathedraal op het ogenblik van de diefstal – en dit in
tegenstelling met vroeger door hen afgelegde verklaringen 1) in ’68 in een interview tussen Johan
Anthierens en Mr. Mortier, waarin hij zei dat de RR wschl. in het buitenland
waren geweest voor een expertise en 2) in een documentaire eveneens in 68
opgenomen, waarin zowel Mr. Mortier als Mr. Kerckhaert te zien en te horen zijn
met de verklaring dat de RR in 1942 voor de neus van Koehn werden weggenomen uit
de kathedraal ….
Door het innemen van
de stelling van “het verbergen in de kathedraal op het ogenblik van de diefstal”
wou ik getuigenis afleggen in de media en ik heb Mr. Mortier daarover
gewaarschuwd . Ik wou immers door mijn zwijgen niet medeplichtig zijn aan een
volgens mij historische onrechtvaardigheid, omdat ik vind dat de doden ook hun
rechten hebben .
Ik kreeg ook
toestemming en ook zelfs opdracht van het parket om de media in te lichten, maar
op mijn schrijven aan alle dag- en weekbladen kreeg ik maar een journalist over
de vloer, nl . Manu De Tremerie van Het Volk, die wachtte dan nog méér dan een
maand vooraleer (slechts de helft ervan) te publiceren en dan nog alleen
regionaal .
De publicatie in de media werd totaal geboycot en nochtans was
op dit moment al druk de voorbereiding bezig van de tentoonstelling “De
Stoutmoedige Diefte”te Gent …
Ik denk dat L. de foto gaf met een bijbedoeling. Ik
zei ooit tegen de uitgever van Mortier, Arnold Eloy, dat degene die Mortier die
kleurenfoto bezorgde er eigenlijk voor gezorgd heeft dat de RR voor een tweede
keer werden gestolen. Want hij heeft ervoor gezorgd, dat de RR niet boven water
kunnen komen zonder dat er uitleg bij wordt gegeven, en die uitleg wensen ze
natuurlijk niet te geven; En daarom komen ze ook niet boven water.
In ’33 was Hitler al
aan de macht, hij had toen waarschijnlijk ook al de groep Ahnenerbe opgericht,
gestoeld op de Heilige Graal. Ook volgens o.a. Ian Kershaw wilde Hitler de
geschiedenis ingaan als een van de grote
Teutoonse Helden
.
DE DIEFSTAL
Wat is
volgens jou de rol van Goedertier bij de diefstal, hoe werd hij erbij betrokken
en vanaf welk moment ? En waarom zou hij zich met dergelijke praktijken inlaten
?
AG was volgens mij
niet betrokken bij de diefstal. AG was in het nauw gedreven door de
ontwikkelingen van zijn onderhandelingen met het bisdom. Volgens mij zaten de RR
inderdaad in eerste instantie in de St. Gertrudiskerk te Wetteren. Hij had gedacht er op drie
weken vanaf te zijn, niemand zou er daarna nog over spreken. Dus eigenlijk waren
er geen halsbrekende toeren nodig volgens mij .
Ik ben er voor honderd
procent van overtuigd, dat Lievens Johannes De Doper naar het Noordstation
gebracht heeft. Lievens heeft zelf getuigd, dat hij een van de dieven van het
Lam Gods was.
Ik werd ooit
aangesproken door een kennis, A.V.D., die me zei dat een familie uit haar
kennissenkring, een familie uit Ieper, haar had gevraagd, me dit verhaal te
vertellen en na te gaan of het zou kunnen kloppen. De vader van het gezin in
kwestie, die blind was, had heel zijn leven lang een verhaal opgerakeld, dat met
de RR te maken had. Hij was oorspronkelijk afkomstig uit Schellebelle. Als jonge
man zou hij bevriend geraakt zijn met iemand ‘die aan geen kanten deugde’, en
die woonachtig was in een villa ergens tussen Wetteren en Schellebelle. (Dit
moet, zonder twijfel, Lievens geweest zijn). Deze man vertelde aan de blinde dat
hij één van de dieven van het Lam Gods was, en dat de gestolen panelen bestemd
waren voor Amerika. Toen puntje bij paaltje kwam konden ze er echter geen weg
mee, en daarom werd dan ‘dien bisschop’ maar ingeschakeld. Daarna liet hij de
blinde voelen aan een ingepakte plank met een koord rond. (Dat moet Johannes De
Doper geweest zijn)
In 1974 verscheen in
een krantenartikel trouwens nog een getuigenis hieromtrent: een inwoner van
Schellebelle heeft Lievens gezien op de vroegtrein naar Brussel-Noord met een
plank bij zich .
Waarom gaf AG ze niet gewoon
terug, toen hij ze in handen kreeg ?
De dieven hadden
niemand beter kunnen uitkiezen dan AG, want die had op die manier het spel in
handen, en kon ervoor zorgen dat de RR terug in de kathedraal terechtkwamen. Hij
kende de bisschop, en was dus de ideale persoon om de briefwisseling te voeren.
Er moeten op zijn minst twee personen bij de diefstal betrokken zijn. Die zouden
zich niet zomaar laten doen, en AG het schilderij zomaar laten teruggeven: ze
wilden eerst geld zien. Ik geloof niks van al die afpersingstheorieën; op een
bepaald moment, in ’98 denk ik, kreeg ik een telefoontje uit Elsene. De man zei:
eindelijk heb ik u gevonden, na al die jaren. Ik ben Herman. Ik kon hem mij niet
herinneren. Hij beweerde mijn naam gevonden te hebben achteraan in een
dichtbundel. Ik vermoedde dat hij echter mijn foto in ‘Het Volk’ had gezien, in
het artikel van Manu De Tremmerie.
Hij zei verder: Als
gij op zoek zijt naar verdwenen schilderijen, kan ik u misschien een tip geven;
ik was ooit bevriend met mensen uit het prostitutiemilieu, en één ervan was een
hooggeplaatste bij het parket van Dendermonde. Er was een transportfirma,
ALLTRANS, uit Teralfene, die ook schilderijen transporteerde. De eigenaar was
een zekere ‘De Pessemier’ of ‘Possemier’. Soms ging ik daar helpen, en toen zag
ik daar zeer oude schilderijen, die eventueel afkomstig konden geweest zijn uit kerken. Ze kwamen van
de p.d.M. . De man van het parket
wist blijf met schilderijen die het daglicht niet mochten zien. De informant
heeft me zijn telefoonnummer
gegeven, en me verteld op welk ministerie hij werkzaam was. Hij zat dus ook in
het gemeentebestuur.
De dag erna belde hij
terug, gaf me de naam en het adres van de man van het parket : H. uit Gent , maar zei erbij dat hij reeds
overleden was.
Wat was de connectie tussen D.M. en Goedertier ?
Mevrouw José
Goedertier, Jeanne Leirens, was zaakvoerster voor Wetteren en Massemen van de
Familie D.M. . Zij waren de laatste ‘Heren van Massemen’. Jeanne Leirens inde de
pachtgelden op de eigendommen van de familie. Mogelijks vandaar ook heeft José
Goedertier nooit voluit kunnen of mogen spreken. Na de getuigenissen van
Coremans tegenover hem zei hij: Wat moet ik daarvan denken ?
Coremans heeft hem
zogezegd de toelating gevraagd om te zwijgen door te zeggen: ‘Ge moogt gerust
zijn, de echte zijn hier. JG zei: Ik heb niet de behoefte om de naam Goedertier
opnieuw in de belangstelling te brengen.
Dus JG heeft half en
half ingestemd met het stilzwijgen dat hem werd voorgesteld. Maar hij had thuis
niet veel in de pap te brokken: madam Jeanne bezat de eigendommen en de
rijkdommen .
Was het
dan niet logischer geweest, als er al een restitutie plaatsvond, dat dit via
deze kant zou gebeurd zijn ?
Nee, want dan zouden
de verdenkingen op de familie en op de entourage gevallen zijn, mme G had heel
nauwe contacten met de hogere adel inclusief het koninklijk hof. Op de
retrospectieve van de werken van José Goedertier was ook koningin Fabiola
aanwezig. Jeanne Leirens heeft er ook voor gezorgd dat één van de leden van het
werkmanshuis privé-les mocht gaan geven aan het hof. (Alfons D. P. was dat)
De eerste Heer van
Massemen was ook de eerste persoon die tot Ridder in de orde van het Gulden
Vlies werd geslagen door Filips II. Op het moment dat het Lam Gods geschilderd
werd, was Massemen een bidplaats van Sint-Baafs. Drie opeenvolgende pastoors in
die periode waren Teutoonse Ridders van de orde van Malta. De Ridders van St. Antonius van
Barbefosse, die werd opgericht tijdens het schilderen van Het Lam Gods . Die van
de drie TAU’s , waarvan de familie Bette lid was en het schild met de drie TTT’s
overnam als wapenschild van Schellebelle – naast Wetteren gelegen .
Op de schouw van de
oude Pastorij is trouwens nog een spoor te vinden ervan in een afbeelding van
een vizier met gouden kroontje en engelenvleugels erachter . En een schild met
het rode kruis der tempelridders .
Dus volgens jou hebben de
graalridders, via Jeanne Leirens, AG erbij betrokken ?
Mogelijks ja, Lievens
heeft Sint Jan weggebracht, en AG dacht dat er voor de RR geen enkel probleem
zou zijn.
Maar je zei dat de RR voor Amerika
bestemd waren ?
Ja, inderdaad. Amerika
is gesticht door de tempeliers en vrijmetselaars . Op het dollarbiljet staat toch klaar
en duidelijk het symbool van de vrijmetselarij nietwaar ?
In de jaren 1600
woonden hier in de Ardennen ook de Stuarts, de familie die claimt de
rechtstreekse erfgenaam te zijn van de graal, van Koning David en Jezus van
Nazareth, en niet de Windsors, die Maria Stuart vermoord hebben. Je moet niet
denken, dat al die ridderordes stilgevallen zijn hoor. Vorig jaar
zijn er op de feestdag van Sint-Jan nog tien nieuwe ridders geslagen in de
kathedraal van Sint-Baafs in de Orde van Malta , onder begeleiding van de Scola
Cantorum. Dat zijn de adellijken.
Dat er belangstelling
was vanuit Amerika had Guido Van De Voorde al ontdekt, hij haalde er trouwens de
voorpagina’s mee. Hij stelde, dat de kras op de achterkant van Sint-Jan
misschien gemaakt werd door een Amerikaan, in plaats van door de dief. In 1927 kwam die het Lam Gods fotograferen,
Röntgenfoto’s Er was en is wel degelijk belangstelling
vanuit Amerika.
Panorama filmde
trouwens in de toren de letters ‘DNHS, rechtvaardige rechters
terugbezorgen !!!. Deze letters zag
ik terug in de ondergrondse grotten van de graalburcht van Monségur, in
Frankrijk. Volgens Patrick Bernauw is het een soort bezweringsformule van de
Catharen, verbonden aan het Lam Gods.
DE
BERGPLAATS
De
cijfers in de kelder van de kerk zijn volgens u een belangrijk element dat de
bergplaats aanwijst. Waarom zou hij die op die plaats noteren ?
Waarschijnlijk was AG
op het ogenblik van zijn dood bezig met een plan om de RR alsnog te
doen uitkomen, en daarbij zelf een glansrol te spelen. Er speelde in die
plannen ook wat leedvermaak mee,
omdat ze terechtkwamen op het terrein van de familie die hij altijd verafschuwd
had . Hij had inmiddels een absoluut vertrouwen in de integriteit van Duchâteau
en wist dat die de RR zou terugbezorgen aan de autoriteiten – zouden er volgens
mij sowieso eens uitgekomen zijn …
Je stelt
zelf dat hij gerust was in de restitutie door wat hij advocaat De Vos
toevertrouwde, wanneer werden de cijfers voor het eerst opgemerkt en met
Goedertier in verband gebracht ? Was De Vos hiervan ooit op de hoogte
?
De Vos wist
waarschijnlijk van niets, maar AG had er wel over gepraat met de kerkzangers. Na
het bekendmaken van de naam AG zijn hier in Wetteren dan ook de tongen
losgekomen. Er werd gezegd: ‘Jamaar, weet je nog, de cijfers die AG hier in de
kelder had aangebracht...’Maar niemand kende de betekenis.
Door het ‘gepraat’ en de overleveringen van de
kerkzangers, zijn de cijfers wel, gedurende zestig
jaar, angstvallig bewaard gebleven.
In laatste instantie
kwam Panorama er dan filmen. Op vraag van De Bode, die wenste dat ook de kerk
van Wetteren werd onderzocht. Toen zijn Guido Van De Voorde en J.P. Coppens met
De Bode onaangekondigd naar de kerk gegaan, ik denk buiten de wil om van Mortier.
In Panorama praat de deken al over cijfers en schetsen voor hij bij de cijfers
aankwam , gefilmd door Panorama . Hij zei in die uitzending immers vlak voor hij
met hen naar die cijfers ging : …” er kwam een Duitser, ik denk in de jaren
zestig, en die zei er is een barst in uwe ketel he, ge moet die laten herstellen
en zodoende ….(ik verwijs hierbij naar de schets ontdekt door Kari boven de
brander van de chauffage) .
Deken Lippens kwam uit
Gent, hij was ooit nog onderpastoor in Sint-Baafs. Hij was dus al geïnteresseerd
in heel die historie. Hij herstelde de kerk in haar volle glorie, en zorgde
ervoor -zoals zijn voorgangers- dat de schetsen/cijfers bewaard
bleven.
Veertien dagen nadat
Panorama in de kerk kwam filmen, is deken Lippens overgeplaatst naar
Beveren-Waas. Dat was half mei. Normaal was die gang van zaken niet, want hij
had maar één onderpastoor voor Wetteren-Centrum, en die was nog maar sinds drie
maanden priester gewijd. Pas in de twintig was hij. En tot eind september moest
hij in zijn eentje de parochie draaiende houden.
Wat ook heel
merkwaardig is: in 1963 werd er een reportage gemaakt door Kwik en Panorama in
het Wetterse. Ze kwamen ook bij mevrouw Vandermeerssche langs (Philomena
D’Hooghe). Die eigenaar was van het
huis van A.G. Ze vertelde dat er ooit, in de jaren
vijftig, een pendelaar langskwam, die een plek aanduidde achter een muur, als
bergplaats van de RR. Hij vroeg de toelating om de muur op te breken. In plaats
van de RR kwam er echter een plan van Sint-Gertrudis naar boven. Achter een
gemetselde muur. Het staat in een artikel uit Kwik/Panorama. De man heeft de schade moeten betalen
en Mevr. Van de Meerssche zowel als haar broer die erbij was Daniël D’ Hooghe
vonden het niet opportuun dit mede te delen aan de politie . Ze hadden immers al
zoveel ambras gehad .
In DLG staat trouwens
het plan van het huis NR. 19 naast het college vermeld als zijnde het plan van
het huis van AG . Je kan je dus afvragen
op basis van welk plan het gerecht al die tijd heeft gezocht in het huis
NR. 5, nu 9, waar AG woonde op het ogenblik van de diefstal .
Wanneer kwamen de geruchten op
gang ?
Toen de naam AG in de kranten verscheen.
Dus De Vos wist er wel van
?
Hij zal het wel hebben van horen zeggen, maar
niet direct van AG.
De cijfers leiden naar Molens
Buysse, heeft het parket daar ook gezocht ?
Ja, tot tweemaal toe.
Toen het Scheldezicht hier gezet is, zijn ze op de buizen van de
graanzuiginstallatie gestoten. Het parket heeft de werken veertien dagen
stilgelegd om grondig onderzoek te verrichten.
Ik vroeg aan meneer
Statius: hebt u een plan van de molens Buysse gevonden in het archief van
Wetteren ? Hei zei: Ja, maar niet van de
graanzuiginstallatie.
Weet Mortier daarvan
?
Nee.
RESTITUTIE KOPIE EN
GETUIGENISSEN
De
Briefwisseling van Van Der Veken met het Bisdom zou niet meer terug te vinden
zijn volgens u. Weet u waar er precies gezocht is ? En door wie
?
Ik weet dit uit drie
verschillende bronnen, maar noem hier liever geen namen .
De
verklaringen van José Goedertier: Waar haal je deze letterlijke citaten ?
Wanneer sprak je met deze mensen ?
Mr. Trotteyn heeft
zijn verklaringen aan mij persoonlijk
afgelegd, toen ik hem opbelde na mijn vaststellingen in de kathedraal in juni
1995. Hij zei mij letterlijk : ik heb mijn verklaringen inderdaad ingetrokken
toen, maar niet omdat ik ongelijk had, maar om van allen ambras af te zijn
.
De leraar van de
tekenacademie was G.D.S. , hij legde
ook zijn verklaringen over wat José Goedertier hem vertelde aan mij af, nl. op
18.11.94 in de Volksmacht, na de repetitie met koor en harmonie van de Deutsche
Messe , de dag nadat Mr. Mortier een voordracht had gegeven in de Korenbloem in
de Molenstraat voor het Willemsfonds , die voordracht was dus op 17.11.94, op de dag dat Noël
Kerckhaert werd begraven . Ik belde op 19.11.94, de dag van mijn val in de hoge
koor van de kerk tussen de muzikanten van de harmonie De Eendracht , Mr. Mortier
op om hem in te lichten over de verklaringen van de ex-leraar van de academie .
Deze laatste legde, toen ik in de kliniek lag, deze verklaring ook nog eens af aan Mortier –bij Mortier thuis .
Waarom
zou Honoré DM gezwegen hebben indien hij werkelijk overtuigd was geweest het
origineel gezien te hebben ?
Omdat
J.G. het vroeg en omdat trouwens iedereen die iets wist altijd heeft gezwegen .
In Wetteren was men namelijk door al die jaren heen ervan overtuigd dat het
gevaarlijk was om daar in te roeren .
Hoe konden J Goedertier en Honoré
DM zien dat het de echte RR waren ?
De craquelures waren
zo gelijklopend met de andere panelen, en ook de manier van achtergrondleggen
was dezelfde. De Mey en Goedertier waren gespecialiseerde portrettisten, maar ze
hadden zich de technieken van de oude meesters volledig eigen gemaakt ook.
De Mey heeft me ook
verteld dat hij werd benaderd door Jeanne Leirens, voor het portret dat José
Goedertier van hem geschilderd had. Maar de verhouding tussen hem en madame
Jeanne was van dien aard, slecht dus, dat hij er nooit omgeweest is. Maar op een
bepaald moment kwam Y.V. , de universele erfgenaam, het dan toch bij Honoré thuis
bezorgen.
Wanneer gingen J Goedertier en
Honoré DM dat zien ?
J.Goedertier zei op
een dag : De Mey, stap in, ik moet u iets laten zien . Daarop is J.G. met Honoré De Mey, leerling en vriend van
José Goedertier, naar de kathedraal
gereden, waar JG hem zei: Kijken moet ge doen. Het Retabel hing toen nog in de
Vydkapel, zodat ge het van héél dichtbij kon bekijken . Ze zijn toen een hele
tijd zonder iets te zeggen blijven staan, tot De Mey op een gegeven moment zei:
‘Kapitein, dat is niet de kopie, dat zijn de echte’. ‘Ah, ge ziet het dan toch ook, dat moest
ik horen. En nu zijn we weg, en we spreken er niet meer over’, zei
JG
Waarom zouden Coremans en Capart
dat aan J Goedertier laten zien hebben ?
In 1945 was José
Goedertier ondervoorzitter van de Belgische Bond voor Beroepskunstenaars. Hij
was een boezemvriend van Louis Henno en Jean Decoen. Hij onderhield betrekkingen
met het hof en via zijn vrouw ook met de p.d.M. . Bovendien was hij een
bloedverwant van Arsène Goedertier. Daarom was Coremans opener tegenover José
Goedertier.
Wat was de commentaar van die
leraars bij hun getuigenis ?
De
ene zei op mijn gezegde dat Mortier nog altijd staande hield dat de RR nog
steeds niet terug waren en verborgen waren in de kathedraal op het ogenblik van
de diefstal : nochtans heeft José Goedertier mij ooit gezegd dat hij samen met
Prof. Coremans en de egyptoloog Capart voor de originele RR heeft gestaan (zie
hoger)
H. De Mey is samen met
mij een pint gaan drinken na zijn tentoonstelling ter gelegenheid van zijn
oppensioenstelling, niet lang voor zijn dood . Hij heeft mij toen gezegd :
Maria, ik ga u iets vertellen dat ik nog tegen niemand heb gezegd en daarop kwam
het verhaal over het naar de kathedraal rijden en de overhandiging aan hem van
zijn “portret” geschilderd door José G. – in opdracht van Madame Jeanne – door
de latere erfgenaam Y.V.
1967
Naar
welke onwettige activiteit refereert Mortier als hij zich distantieert van het
restitutieaanbod ? Is de suggestie dat er een onwettige activiteit plaatsvond
van Mortier of van Vilain ?
Er was geen onwettige activiteit, Mortier
zei dat alleen in een nota die hij heeft overgemaakt aan de minister: dat hij
niet akkoord gaat met het voorstel van Lefevre omdat hij zich ten zeerste
distantieert van elke onwettige activiteit, en dat er ook nergens geld beloofd
werd. Maar er was wél 500.000 frank beloofd, in het boek van Cels, door Mevrouw
Van Buren.
Door die nota schopte
Mortier duchtig tegen de schenen van Theo Lefevre, die dan ook niets meer met
Mortier te maken wilde hebben. En wat doet Mortier ? Hij begint een onderzoek
waar er geen moest zijn. Want er was geen onwettige
activiteit.
Volgens
Cels was de premie van Mevrouw Van Buuren maar twee jaar geldig, dus tot 1965.
Was er nog wel een weldoener bereid om te betalen, in
1967.
Volgens mij was dat
geld van mevr. Van Buuren nog steeds ter beschikking in 1967. Het was misschien
wel aangekondigd, dat het maar twee jaar geldig was, maar dat geld was er nog
altijd.
Wie is
die mevrouw Van Buuren eigenlijk, is er informatie over haar bekend, en welke
rol speelt zij in het verhaal ?
Dat weet ik eigenlijk
niet, ik heb nochtans nog met haar
gepraat, want we gingen er tekenen met de tekenacademie. Ze was een mecenas,
hield van de kunsten, en ze stond op goede voet met de Goedertiers, en met het
Bisdom. En met Jos Cels waarschijnlijk ook dus, hè. Mortier zei : ‘Ik heb nooit geld beloofd’. Dat
was juist, dat deed Cels, maar welk belang had dat in ’s hemelsnaam, het geld
was er en moest maar worden betaald als de echte RR boven water kwamen . Enfin, nu ben ik misschien wat hard voor
hem, eigenlijk heb ik soms ook wel wat medelijden met hem, want hij heeft
zichzelf eigenlijk vastgepind door zijn verklaring dat het paneel verborgen werd
in de kathedraal op het ogenblik van de diefstal . Hij heeft volgens mij zijn
eerstgeboorterecht verkocht.
Maar moest hij zijn
boek niet hebben geschreven, en al dat opzoekingwerk niet hebben gedaan, dan zou
er al geen haan meer naar de RR hebben gekraaid. Want dat is zijn betrachting
geweest, he, en nu nog, dat de RR
open en bloot zouden kunnen
uitkomen in de kathedraal. Mr. Mortier claimt het alleenrecht over dit dossier .
Ja, hij heeft de verdienste dat de RR niet in de vergetelheid geraakten , want
dàt was wel de bedoeling : de hele geschiedenis uitwissen uit de geschiedenis
van België (cfr De Kroniek van België, waar met geen enkel woord over heel de
geschiedenis van Het Lam Gods wordt gerept, door meer dan 100 specialisten ) . Dat speelde ook al in 1988, want er
was geen enkele gids die nog over de diefstal sprak. De officiële gidsen van
Sint-Baafs bedoel ik dan.
Hoe koppel je de Bruggeling aan
Duchateau ?
Volgens Lefevre was de
Bruggeling een staatsambtenaar, een inspecteur van apotheken. Duchâteau is, na
zijn vertrek uit Wetteren, in Brugge gaan wonen. Was hij toen al ziek ? ik zou
graag de doodsoorzaak weten , nu ik hem recent zag in een docu van Omer Grawet
in ’68, kort voor zijn dood . . Duchâteau moet de man onmiskenbaar gekend
hebben, want Duchateau werd, na het stopzetten van de molens, zaakvoerder van de
NV Sanders Farmaceutica, dus de Bruggeling zal ook wel controles hebben gedaan
bij Sanders.
De Bruggeling doet het
aanbod aan Lefevre, en Lefevre zegt zelfs tegen Mortier en tegen de minister dat
de 500.000 frank er waarschijnlijk maar pro-forma werden bijgesleurd, en dat hij
er voorstander van is om toch maar op het voorstel in te gaan, omdat hij op die
zelfde manier ook de Negerkoppen van Rubens had teruggekregen, die in Antwerpen
waren gestolen.
Mortier begon toen
achter de rug de gangen van Theo Lefevre na te gaan, wat ik toch wel schandalig
vind. Toen Lefevre op een receptie was, samen met de Israëlische ambassadeur,
liet Lefevre iets los in verband met de RR en de Abdij van Dendermonde. Mortier
gaat hierop spoorslags naar de Abdij om er de abt te ondervragen, in plaats van
het er eerst met Lefevre zelf over te hebben. Maar hij wilde Lefevre natuurlijk
niet laten weten dat hij de man bespioneerde. Mortier ondervraagt dus de abt,
maar die antwoordt hem: ‘beste vriend, die RR die liggen hier niet, en in de abdij van Affligem
liggen ze ook niet’.
Toevallig viel mijn
oog toen op een stuk in DLG, nl. Dat de minister lang heeft geaarzeld om de feiten aan
Mortier mee te delen, meer bepaald wachtte hij tot zeventien dagen na de dood
van José Goedertier. Mr. Mortier
wist van de minister dat Lefèvre bemiddelde in dit dossier .
Dan gaat Mortier nog
eens naar de abdij van Dendermonde. Ik las toen, op blz. 165, dat procureur
Schramme en ook Van Ginderachter samen met theoloog Sanders van de abdij van
Dendermonde voor heel wat klanten zorgden voor Advokaat De Vos, omwille van hun
sociale activiteiten.
En daarna vertrekt die
pater Bornauw, onmiddellijk na de dood van AG, naar dat klooster in Frankrijk.
Mortier nam contact op met dat klooster, maar alle archieven daar waren
verdwenen.
Weet je of er een link is tussen
theoloog Sanders en Sanders Farma ?
Nee, maar ik ben er wel van
overtuigd.
Uit een
brief van Marnix Gysen aan Kunst&Cultuur, 15-6-73: Een Bruggeling beweerde
uit de studie van Goedertier’s papieren te kunnen afleiden waar de RR zaten. Gysen was de
vertrouweling van Lefevre inzake deze restitutiepoging. Waarom klopt zijn versie
niet met de Duchateau-theorie, of kun je ze wel doen kloppen
?
Het zou kunnen, dat de
Bruggeling met de hulp van Duchateau, die misschien in het bezit is geweest van
schetsen van de molens en de graanzuiginstallaties de bergplaats vond.
Volgens mij hoorde
advocaat De Vos veel meer aan het sterfbed van AG dan hij later liet
uitschemeren, en vond hij ook meer. En werd het origineel kort na de dood van AG
al teruggevonden. Maar toen konden ze de vondst niet openbaar maken, en daar ben
ik volledig mee akkoord, want de Duitsers waren er naar aan het
zoeken.
Dus nu
zeg je dat Duchateau en die Bruggeling de RR niet gevonden hadden, maar dat ze
wisten waar ze zaten.
Duchâteau had ze
wschl. gevonden , in ieder geval ze wisten dat de RR terug waren en dat wilden
ze kenbaar maken, ja. Ze hoefden de RR niet per se in hun bezit gehad te hebben,
maar ik denk dat Duchateau op het einde van zijn leven klaarheid heeft willen
scheppen of het in 1967 in ieder geval tijd vond om uiteindelijk met de waarheid
en de restitutie van de RR op de proppen te komen . Duchateau zal wel bewijzen in handen
gehad hebben he. Het is toch merkwaardig: Lefevre geeft aan Mortier pas de
initialen van de Bruggeling door twee dagen na de dood van Duchateau. Dus dan
kan Duchateau geen verklaring meer afleggen, omdat hij gestorven is, en dan
heeft die Bruggeling meteen een miljoen gevraagd.
Was het
niet op dat moment dat Mortier zei dat hij met die praktijken niet wou te maken
hebben ?
Neenee, het was op het
moment van het aanbod van restitutie, en het was daarom dat Lefevre niets meer
met Mortier wou te maken hebben.
Als
Duchateau het paneel gevonden zou hebben, op welke manier is het dan in het
Louvre terechtgekomen ? Via wie ?
Ha, hij heeft het
bezorgd aan de autoriteiten waar het thuishoorde, en die zijn dan op de een of
de andere manier gaan uitzoeken of het wel de echte waren, en zo zijn ze bij
Huyghe terechtgekomen in het Louvre, voor een expertise. En Coremans was dus ook
overtuigd he, want zo heeft hij het gezegd aan José Goedertier: ‘de echte zijn
hier’. Maar J. Goedertier moest zijn bek in zijn pluimen houden, he.
Mortier heeft dat
trouwens ook gezegd, in De Post, in het interview met Johan Anthierens. Aan de
ene kant zegt hij dat er een expertise was, en aan de andere kant zegt hij dat
het verborgen zit in de kathedraal op het ogenblik van de diefstal ...Hij en
Kerckhaert zeggen trouwens ook aan Omer Grawet in een docu in ’68, voor het
uitgeven van hun boek van toen , dat de RR in 1942 voor de neus van Koehn uit de
kathedraal in veiligheid werden gebracht .
Dat was trouwens het
laatste woord dat Anthierens over de RR heeft geschreven, alle Anthierensen
hebben afgehaakt.
Het is trouwens toch
ook merkwaardig, dat in de Kroniek Van België met geen woord over de diefstal
van de RR wordt gerept, zeer merkwaardig zelfs. Méér dan honderd specialisten,
en niemand heeft een woord over het Lam Gods te zeggen, allé kom
nu.
Zonder Datum
Trotteyn en De
Putter
Hun
verhaal is dus in De Morgen verschenen, (toen nog de Vooruit), en achteraf is De
Kesel alles komen ontkennen, de uitleg komen geven over het verschil in ‘plank’
tussen de echte en de kopie enz., en Trotteyn en De Putter zijn ‘afgedropen’.
Dat weten we. Maar wat weten we nog niet, hieromtrent ?
Wel, toen ik uit de
kathedraal kwam, totaal overdonderd door wat ik daar gezien had, heb ik eerst en
vooral meneer Statius van het parket opgebeld. Toen bedacht ik dat Trotteyn
indertijd ook gezegd had dat de echte daar hingen. Ik zocht zijn nummer in het
telefoonboek van Gent. Ik wilde hem zeggen, dat hij gelijk had ivm wat hij
beweerde. De mens was toen wel al oud en ziek. Hij zei me, dat hij dat boek van
Mortier en Kerckhaert in zijn bezit had, maar dat het hem ontfutseld was door
iemand.
Ge had gelijk hoor,
zegde ik hem. Ik weet dat ik gelijk had, antwoordde hij. Ik vroeg hem waarom hij
dan achteraf zijn woorden had ingetrokken, hij en zijn kameraad.
‘Ja, mevrouw, we
hebben inderdaad onze woorden ingetrokken’ zei hij, ‘maar niet, omdat we
ongelijk hadden. Het was om van alle ambras af te zijn.’
Dus ze moeten die mens
het leven zuur gemaakt hebben. Het moet zijn dat zijn maat De Putter ook schrik
gekregen had, en als die geen stand hield, zou hij het alleen ook niet doen, zei
hij.
Dat snap
ik, want hij werkte ook in opdracht van de kathedraal en zo. Maar waarom zijn ze
er eigenlijk mee naar buiten gekomen ?
Omdat ze de waarheid
wilden verkondigen. Maar ze hadden niet gedacht dat het ‘ambras’ zou
veroorzaken. Ah ja, Al diegenen die ooit al beweerden dat de RR terug zijn
trouwens : ofwel moesten ze hun bek
en hun pluimen houden, ofwel hebben ze bevordering gekregen. Coremans heeft een
blitzcarrière gemaakt nadat hij is beginnen te zwijgen, en Jan Boon is
directeur-generaal van de NIR en de BRT geworden. Ook Mortier heeft ergens
besloten om te zwijgen en waar voor zijn geld te kiezen he . Hij verdient
trouwens al heel de tijd een aardig centje bij met na zijn uren die lezingen te gaan
geven...
Waarom
heeft er zowel in de jaren dertig als in de jaren zestig een ‘harde’
restitutiepoging plaatsgevonden, en daarna nooit meer ? En vanwaar een tweede
restitutie in 1967 als ze al voor 1945 teruggeweest zouden zijn
?
Ja, dat weet ik ook
niet. Restitutiepogingen die vonden plaats omdat er mensen waren die iets meer
wisten, he. En zij = alle
autoriteiten samen - weerden dat
allemaal af, net als toen de BBC dat
aanbod deed om heel de kathedraal, for free, dus op hun kosten, te laten
doorlichten. En dan smijten ze
verleden jaar 500.000 frank over de balk, waarom ? Ik
heb ook aan de bisschop een kopie gegeven van mijn schrijven aan Het Parket
betreffende de fameuze kleurenfoto en mijn vaststellingen in de kathedraal . De
bisschop zei toen , naar mij gericht, in zijn homilie : er zijn mensen die
denken dat alles op te lossen is met rechtvaardigheid, maar rechtvaardigheid
alléén kan niet alles oplossen . Toen begon hij over de liefde … Ook als de RR daarmee terugkomen vind ik het ongepast dat ze toevallig
in de kathedraal zouden gevonden worden, alsof de dief – in dit geval dan AG – ze zou hebben
verborgen in de kathedraal op het ogenblik van de diefstal . Diegene die het zo
zou spelen zegt: dood en begraven, maar dat is niet
waar. De doden hebben ook hun rechten.
Max Winders en co: Wie is PV
?
Dat is Patrick
Verhofstede, hij was ook aanwezig op de vergadering in Strombeek. Daar heeft hij
nog eens tegenover de aanwezigen verklaard, dat de zoon van Max Winders hem
persoonlijk verteld heeft, dat zijn vader de RR met zijn eigen ogen had
gezien.
Waar haal
je, dat RRR werd verwijderd in opdracht van Coremans ? Philippot deed het, is
het niet mogelijk dat dit gebeurde in samenspraak met zijn schoonvader
?
Om te beginnen staat
het zo in DLG, maar het is me ook bevestigd door Guido Van De Voorde van het
Kunstpatrimonium. Maar die zal dat nu waarschijnlijk niet meer durven te
herhalen. Er werd in opdracht van
Coremans bevel gegeven om het gedicht weg te krassen en te overschilderen, met
welk recht eigenlijk ? Het zal wel
juist zijn misschien dat Vanderveken er uiteindelijk mee instemde, maar die kon
opgepakt worden wegens collaboratie, kon dus eigenlijk niet veel inbrengen .
Heb je
ook een idee wat het versje betekent ? Want Mortier was er op die laatste lezing
een beetje mee aan het lachen.
Ja, hij kan moeilijk
anders, zonder compleet door de mand te vallen natuurlijk. Maar zo’n gedicht...
er is om te beginnen geen enkele Vlaming die per ongeluk verricht met drie r’s
gaat schrijven. Dat zet je er toch niet zomaar op.
Als Duchateau ze vond, waarom zijn
ze dan nog niet terug ?
Omdat ze
achtergehouden worden, he. Omdat niemand wil toegeven dat ze allang terecht
zijn. Er is waarschijnlijk ook iets aan veranderd, zodat er een uitleg
bijgegeven moet worden ook.
Hoe breng je de koningskwestie in
verband met de restitutie ?
In
1945, bij de teruggave door de geallieerden, was er de koningskwestie en stond
het land op het springen, dus misschien een aanvaardbare reden om te zwijgen
dan .
En een van de andere leerlingen van José
Goedertier, diegene die na de dood van JG diens atelier ter beschikking kreeg om
er te tekenen en te schilderen, die heeft me dus verteld, dat er nog heel wat
moeten sterven voor er iets zou uitkomen. En ook dat de zaak heel delicaat is,
met vertakkingen tot in het koningshuis. De adel, de familie d.M. om te beginnen al. En om nog een
voorbeeld te geven: toen de paus hier geweest is, zat madame Jeanne op de eerste
rij.